W obszarze rozwoju rolnictwa ekologicznego Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa powierzono m.in. realizację działań informacyjnych dotyczących unijnego logo produkcji ekologicznej i działań promujących wytwarzane w Polsce produkty z tym oznaczeniem.
Wsparcie sektora rolnictwa ekologicznego zaplanowano dla wszystkich uczestników łańcucha żywnościowego „od pola do stołu”, począwszy od wsparcia rolników w obszarze produkcji rolnej surowców i przetwórstwa, poprzez działania wspierające inwestycje i potencjał rynkowy (w tym małych i średnich gospodarstw) oraz skracanie łańcuchów dostaw, działania kształtujące popyt i zaufanie konsumentów do produktów ekologicznych i produkcji ekologicznej, aż po wsparcie integracji branży, badań naukowych oraz krajowego doradztwa rolniczego.
Działania informacyjno-promocyjne dotyczące rolnictwa ekologicznego
Działania informacyjno-promocyjne ujęto w „Ramowym Planie Działań dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2021–2030”. Dotyczą one wspierania rozwoju polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych oraz promocji i zwiększania konkurencyjności polskiej żywności w kraju i na świecie. Pod hasłem „Poland tastes good” organizowany jest m.in. udział producentów i eksporterów (w tym producentów produktów ekologicznych) w międzynarodowych przedsięwzięciach promocyjnych oraz informacyjnych. Działania te obejmują wystąpienia na polskich stoiskach narodowych na targach rolno-spożywczych, udział w towarzyszących im misjach handlowych oraz spotkaniach biznesowych. Plan zagranicznych wydarzeń targowo-wystawienniczych KOWR w 2025 r. uwzględnia 23 wydarzenia.
Ponadto KOWR wspólnie z MRiRW realizuje na poziomie ogólnopolskim kampanie informacyjno-promocyjne dotyczące rolnictwa ekologicznego pod hasłem #KupujŚwiadomie produkt ekologiczny. Prowadzone działania mają na celu budowanie rozpoznawalności logo produkcji ekologicznej UE, edukowanie konsumentów na temat metod produkcji ekologicznej i zalet posiadania unijnego certyfikatu oraz zwiększenie spożycia żywności produkowanej w kraju, a przez to wzrost konkurencyjności polskich produktów rolno-spożywczych. Dodatkowo jest realizowana kampania dedykowana rolnikom/producentom, która dotyczy przepisów, uwarunkowań prawnych oraz dobrych praktyk. Kampania ułatwia środowisku rolnemu pozyskanie informacji na temat unijnego systemu jakości.
Działania skierowane do obu grup odbiorców docelowych są prowadzone z wykorzystaniem różnych kanałów komunikacji, ale przy zachowaniu spójnego komunikatu np. z wykorzystaniem strony internetowej www.kupujswiadomie.gov.pl, telewizji, radia, kin, mediów społecznościowych, reklam zewnętrznych, podczas konkursu dla KGW „Bitwa Regionów”, quizów online, spotkań, warsztatów, wykładów, w trakcie pokazów kulinarnych i degustacji, podczas krajowych i regionalnych wydarzeń o charakterze targowym – w tym corocznego Festiwalu Polskiej Żywności #KupujŚwiadomie w Warszawie – oraz przy okazji obchodów Dnia Rolnictwa Ekologicznego w UE. Zadania realizowane przez KOWR obejmują także szereg działań dotyczących zdrowego odżywiania, skierowanych do dzieci i młodzieży, mających na celu wzrost świadomości na temat produktów certyfikowanych i ekologicznych oraz zwracanie uwagi na jakość żywności.
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa uczestniczy w realizacji działań dotyczących rolnictwa ekologicznego, również poprzez końcowe wdrażanie dwóch poddziałań w zakresie działania 3. „Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych” w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014–2020.
Sektor rolno-spożywczy w Polsce dysponuje również branżowymi funduszami promocji produktów rolno-spożywczych, których obsługę powierzono KOWR. Głównym celem funduszy promocji jest wspieranie marketingu, wzrostu spożycia i promocji produktów rolno-spożywczych, w tym produktów rolnictwa ekologicznego. Środki funduszy promocji mogą zostać przeznaczone na działania mające na celu informowanie o jakości i zaletach produktów oraz promocję spożycia poszczególnych produktów, badania naukowe i prace rozwojowe mające na celu poprawę ich jakości.
Jednym ze sposobów upowszechniania wśród dzieci zdrowych nawyków żywieniowych, skutkującym zwiększeniem w ich diecie udziału świeżych owoców i warzyw oraz mleka spożywczego jest „Program dla szkół”, będący instrumentem wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej. Dzięki utrwaleniu zdrowych nawyków żywieniowych na wczesnym etapie rozwoju dorośli konsumenci częściej sięgają po żywność o wysokich walorach zdrowotnych, co skutkuje wzrostem popytu na tego typu produkty. Począwszy od roku szkolnego 2021/2022, w ramach programu realizowane są wycieczki edukacyjne, podczas których uczniowie otrzymują do degustacji m.in. produkty pochodzenia ekologicznego.
Charakterystyka rolnictwa ekologicznego w Polsce
Według danych EUROSTAT w 2022 r. pod względem powierzchni ekologicznych użytków rolnych Polska zajmowała 10. pozycję w Unii Europejskiej, po: Francji, Hiszpanii, Włoszech, Niemczech, Grecji, Portugalii, Rumunii, Szwecji i Czechach.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2023 r. łączna powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w Polsce wynosiła 636,02 tys. ha. Od 2019 r. odnotowywany jest stopniowy wzrost areału tych upraw. Rolnictwo ekologiczne na obecnym etapie rozwoju w kraju to m.in. stopniowo rosnąca liczba producentów ekologicznych i powierzchni ekologicznych użytków rolnych, a także popyt przewyższający podaż. W ww. okresie w Polsce działalnością w zakresie produkcji ekologicznej zajmowało się blisko 24 tys. producentów ekologicznych.
W Polsce najliczniejszą grupę producentów ekologicznych stanowią producenci rolni. W 2023 r. działalność w tym zakresie prowadziło 22,4 tys. producentów rolnych. Drugą grupę – 1,2 tys. – stanowili producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie przygotowania produktów ekologicznych. Kolejną grupę stanowili producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie dystrybucji/wprowadzania do obrotu produktów ekologicznych – 1,18 tys.
Najwięcej producentów ekologicznych funkcjonowało w 2023 r. na terenie województwa podlaskiego (4,64 tys., 19,3% ogółu producentów ekologicznych w kraju), a następnie: warmińsko-mazurskiego (3,83 tys., 16,0%), mazowieckiego (3,02 tys., 12,6%) i zachodniopomorskiego (2,94 tys., 12,3%).
Według danych Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) największą powierzchnię ekologicznych użytków rolnych zajmowały w Polsce w 2022 r. zboża uprawiane na ziarno (34%), a następnie rośliny na paszę (22%), łąki i pastwiska (18%), plantacje warzyw i owoców (10%) oraz rośliny strączkowe na nasiona (8%).
W 2022 r. w gospodarstwach ekologicznych najczęściej prowadzony był chów drobiu (94% ogółu inwentarza ekologicznego w Polsce), a następnie owiec (1,4%) i bydła mlecznego (1,2%).
Opracowano na podstawie Biuletynu Informacyjnego KOWR nr 3/2024.
