Do podstawowych zadań Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa należy zagospodarowanie nieruchomości rolnych będących w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa (ZWRSP). Na koniec kwietnia 2024 r. w Zasobie pozostawało ponad 1 mln 334 tys. ha państwowej ziemi, z czego ok. 1 mln 44 tys. ha stanowią grunty wydzierżawione, a do rozdysponowania pozostaje ok. 179 tys. ha.
Dzierżawa gruntów rolnych
Podstawową formą rozdysponowania i zagospodarowania gruntów rolnych Zasobu jest dzierżawa. Cieszy się ona dużym zainteresowaniem, gdyż jest to dogodny sposób użytkowania gruntów i budynków, nie wymagający angażowania znacznych środków finansowych, jak ma to miejsce przy nabywaniu nieruchomości.
Według stanu na koniec kwietnia 2024 r. w dzierżawie pozostawało 1 mln 44 tys. ha na
podstawie trwających niemal 70 tys. umów dzierżawy. Największe powierzchnie wydzierżawionych gruntów znajdują się w województwach: zachodniopomorskim – 217 tys. ha, wielkopolskim – 159 tys. ha, dolnośląskim – 151 tys. ha, warmińsko-mazurskim – 127 tys. ha. W pierwszych czterech miesiącach bieżącego roku wydzierżawiono ogółem ponad 10 tys. ha gruntów.
Wydzierżawienie nieruchomości Zasobu WRSP następuje głównie w trybie przetargowym. Podstawowym rodzajem przetargów na dzierżawę jest przetarg ograniczony, w którym mogą uczestniczyć wyłącznie rolnicy indywidualni zamierzający powiększyć lub utworzyć gospodarstwo rodzinne. W okresie od początku stycznia do końca kwietnia 2024 r. w całym kraju odbyło się ponad 2100 przetargów na dzierżawę. Średnia wysokość czynszu dzierżawnego dla gruntów wydzierżawionych przez KOWR w I kwartale 2024 r. wyniosła 10,3 dt/ha pszenicy. Najwyższe czynsze dzierżawne uzyskano województwie łódzkim 26,3 dt/ha.
Średnia wysokość czynszu dzierżawnego w dt pszenicy/1haw I kwartale 2024 r. wg województw
Średnio: 10,3 dt/ha
Źródło: Departament Gospodarowania Zasobem KOWR
Sprzedaż państwowej ziemi
Inną formą gospodarowania Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa jest sprzedaż. W pierwszych czterech miesiącach 2024 roku oddziały terenowe KOWR sprzedały – 1235 ha. Największe powierzchnie w miesiącach I–IV 2024 r. sprzedały Oddziały Terenowe w: Lublinie i we Wrocławiu odpowiednio: 248 ha i 170 ha. W tym okresie odbyło się ponad 5,1 tys. przetargów na sprzedaż nieruchomości.
Średnie ceny sprzedaży gruntów rolnych w I kwartale 2024 r. ukształtowały się na poziomie 45,1 tys. zł. Najwyższe średnie ceny za 1 ha w tym okresie uzyskano w województwach: śląskim – 161 245, podkarpackim – 85 515, opolskim – 84 146, wielkopolskim – 79 864.
Nieodpłatne przekazania
Wśród innych niż sprzedaż trwałych rozdysponowań nieruchomości Zasobu dominują nieodpłatne przekazania uprawnionym podmiotom, zwłaszcza jednostkom samorządu terytorialnego (głównie gminom). Od początku roku trwale rozdysponowano w innych formach niż sprzedaż w jednostkach terenowych KOWR 980 ha, najwięcej w OT w Pruszczu Gdańskim – 240 ha i OT w Poznaniu – 209 ha. Na uzyskanych przez samorządy lokalne gruntach powstają szkoły, boiska sportowe, place zabaw, tereny rekreacyjne, jak również obiekty użyteczności publicznej: hydrofonie, studnie głębinowe, przepompownie, oczyszczalnie ścieków, drogi dojazdowe, a od 2012 r. także nekropolie.
Nieruchomości nierolne
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, oprócz nieruchomości rolnych, ma bardzo atrakcyjną ofertę gruntów nierolnych. Są one wykorzystywane głównie jako tereny inwestycyjne.
W ostatnich dwóch latach KOWR sprzedawał ponad tysiąc hektarów takich gruntów.W 2023 roku było to ponad 1400 ha, za kwotę 824 mln zł.
Podstawowym trybem sprzedaży nieruchomości nierolnych jest przetarg nieograniczony. Istnieje możliwość nabycia nieruchomości inwestycyjnej od KOWR przy rozłożeniu płatności na raty. Ma to miejsce wyłącznie przy sprzedaży w kolejnym przetargu, jeżeli poprzedzający przetarg nie został rozstrzygnięty. W takim przypadku cenę sprzedaży można rozłożyć tylko na roczne raty, wysokość pierwszej wpłaty nie może być niższa niż 50%, a okres spłaty całej należności nie dłuższy niż 5 lat. Inne warunki rozłożenia ceny sprzedaży na raty, podyktowane specyfiką sprzedawanej nieruchomości, są możliwe po uzyskaniu zgody Dyrektora Generalnego KOWR.
Zainteresowanie gruntami nierolnymi oferowanymi przez KOWR jest duże. Ich atutami są przede wszystkim znakomita komunikacja i duża powierzchnia, na której mogą powstać inwestycje typu „greenfield”, parki technologiczne i przemysłowe, centra biznesowe, handlowe, logistyczne, składy magazynowe, nowoczesne budownictwo mieszkaniowe. Część wchodzi w skład dynamicznie rozwijających się aglomeracji i ośrodków przemysłowych, takich jak: Warszawa, Wrocław, Poznań, Katowice. Tereny inwestycyjne, bo takie przeznaczenie otrzymują najczęściej nieruchomości nierolne oferowane przez KOWR położone są w bezpośrednim sąsiedztwie lub w bliskiej odległości od strategicznych węzłów komunikacyjnych i transportowych – istniejących lub budowanych autostrad i lotnisk.
Źródło: Departament Gospodarowania Zasobem KOWR
Wiele terenów inwestycyjnych położonych jest w Specjalnych Strefach Ekonomicznych.Obecnie w Polsce mamy 14 Specjalnych Stref Ekonomicznych, których obszar wynosi ok. 25 tys. ha. W 9 z nich KOWR posiada swoje grunty. Do najbardziej znanych można zaliczyć: Wałbrzyską SSE, SSE Mielecką i Tarnobrzeską – zlokalizowane wzdłuż autostrady A4 orazna niektórych odcinkach drogi szybkiego ruchu S-19, a także SSE zarządzane przez Krakowski Park Technologiczny sp. z o.o.
Podmioty inwestujące w SSE mogą prowadzić działalność gospodarczą na preferencyjnych warunkach, takich jak ulgi podatkowe i zwolnienia. Umożliwia to rozwój ekonomiczny w różnych regionach kraju. Dlatego m.in. zainteresowanie gruntami nierolnymi jest bardzo duże.
Grunty pozostające do rozdysponowania
Według stanu na dzień 30.04.2024 r. w ogólnej powierzchni gruntów Zasobu WRSP pozostawało do rozdysponowania 179 tys. ha. Dokonana w jednostkach terenowych szacunkowa ocena przydatności tych gruntów do różnych celów wykazała, że znaczna część gruntów (ok. 74%) może być sprzedana lub wydzierżawiona kontrahentom KOWR na cele związane z produkcją rolną z tym, że większość z tych gruntów jest o niskiej przydatności rolniczej i znacznym rozdrobnieniu. Kolejne grunty (ok. 16%) określono jako kwalifikujące się do wykorzystania w celach nierolniczych – zwłaszcza pod zalesienia i budownictwo, a także na cele rekreacji i związane z ochroną przyrody. Dla pozostałych gruntów (ok. 10%) nie zdefiniowano możliwych kierunków ewentualnego wykorzystania. Ocenia się, że znaczna część tych gruntów charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem oraz innymi niekorzystnymi cechami (np. nieuregulowane stosunki wodne, zakamienione, położone na skarpach, urwiskach, między wałami przeciwpowodziowymi, itp.).
Źródło: Departament Gospodarowania Zasobem KOWR
Największe powierzchnie gruntów do rozdysponowania znajdują się w województwach: zachodniopomorskim i dolnośląskim.
Opracowano na podstawie materiałów Departamentu Gospodarowania Zasobem KOWR
